شاهدخت اشرف بخش بزرگی از زندگی اش را وقف تلاش در پیشبرد آزادی ها و حقوق زن و حقوق بشر و نیز تعدیل محرومیت های فرودستان و بینوایان کرد. معتقد بود که نهضت زنان در جوامع گوناگون جهان، اعم از غربی و شرقی، می تواند در پیشبرد وضع زنان ایران تأثیری قابل توجه داشته باشد. ازهمین رو، آشنا شدن با چگونگی دگرگونی وضع زنان در این جوامع را ضروری می شمرد. در تشکیل سازمان زنان ایران و در مقام رئیس افتخاری آن نقشی فعّال داشت و در پیشبرد و تحقق هدف های فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، حقوقی، اجتماعی و سیاسی این سازمان از هیچ کوششی دریغ نکرد. فعالیت های پیگیر این سازمان نقشی بزرگ در احقاق و تثبیت حقوق و آزادی های زنان ایران، و نیز در مشارکت روزافزونشان در همۀ عرصه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور، ایفا کرد. در آستانۀ انقلاب، آزادی ها و حقوقی که زنان ایران به دست آورده بودند در هیچ یک از جوامع اکثریت مسلمان جهان نمونه نداشت. در تایید اهمیت نقش این سازمان کافیست اشاره کنیم که اگر چه رهبران نظام اسلامی کوشیدند تمام آزادی ها و حقوقی را که زنان طی سال ها بدست آورده بودند ملغی کنند، آگاهی زنان به حقوق خود و مبارزه ی آنان برای حق و آزادی، نظام زن آزار را مجبور به بازگرداندن برخی از حقوق از دست رفته آنان کرد.
شاهدخت اشرف درسفرهای بی شمار به نواحی گوناگون ایران، در همان اوان جوانی از نزدیک به ابعاد تنگدستی و محرومیت های روستائیان و ساکنان محله های فقیرنشین شهرها پی برد و به یاری گروهی از همفکرانش «سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی» را پایه گذاشت. این سازمان تحت ریاست عالیه شاهنشاه و نیابت ریاست وی در طی سال ها به بهبود وضع نیازمندان کشور همت گماشت و در این راه به موفقیت های بزرگ نائل شد.
در سال 1343 به پیشنهاد برادرش شاه ایران به مجمع عمومی ملل متحد، سازمان آموزشی، علمی، و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) دهه 1344-1354 را دهه چهانی سوادآموزی اعلام کرد که با اچماع وزرای آموزش کشورهای عضو ملل متحد درسال 1344 در ایران آغاز شد و بر اساس آن در همان سال کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی در ایران به ریاست عالیه شاه و نیابت ریاست عالیه شاهدخت تشکیل شد و آغاز به کار کرد. شاهدخت اشرف برای توفیق سوادآموزی در سراسر کشور فعالانه کوشید و در نهایت با پشتیبانی او سوادآموزی در ایران به آموزش غیر رسمی تمام عمر تبدیل شد.